Alacağın temlikinde Banka Uygulaması

1) Genel Prensipler

Alacak temliki; faiz, komisyon anapara alacaklarımızın tahsilinde kolaylık sağlaması, mevduat hesaplarında kalabilecek bakiyelerin verimliliğe olumlu etkisi ve nihayet kredi takip ve kontrolüne imkan vermesi nedenleri ile, kredi çalışmalarında işin niteliğine ve koşullara uygun düşmek kaydıyla başvurulabilecek bir teminat türüdür.

Yukarıda hukuki mahiyeti açıklandığı üzere, kanundan, işin mahiyetinden ve sözleşmeden doğan istisnalar hariç her çeşit alacak temlike konu olabilir. Yalnızca doğmuş alacaklar değil, doğacak alacaklar da temlike konu olabileceği gibi, şarta bağlı veya vadeli bir alacak da temlik edilebilir. Ancak; şarta bağlı veya doğacak alacakların temlikinde taahhüt edilen işin şartlara uygun yapılmaması diğer bir ifade ile alacağın doğmama ihtimali gözönünde tutularak, doğmuş alacakların temliki tercih edilmelidir. İstisnai olarak doğmamış alacağın temlik edilmek istenmesi durumunda Krediler Birimi’nin onayı alınmalıdır.

Alacak temlikinin kredi teminatı olarak güvenilirliği, büyük ölçüde;

• Geçerli bir borcun varlığına,

• Borçlunun ödeme gücüne, ciddiyetine ve taahhütlerine sadık olmasına, bağlıdır.

Uygulamada; müteahhitlik hizmetleri, taşımacılık işleri, ihracat ve temliki mümkün doğmuş ya da doğacak bir alacağın sözkonusu olduğu diğer işlerle ilgili kredi taleplerinin değerlendirilmesinde bir güvence olarak, alacak temliki alınabilmektedir.

Muhatabın teminat mektubundan doğmuş veya doğacak alacağını temlik etmesi de mümkündür. Ancak; teminat mektubunu veren bankanın, alacağını temlik eden muhatabın yazılı başvurusu halinde ödeme yapabileceği dikkate alınarak, teminat mektubundan doğan alacağın temliki yerine, teminat mektubunun Bankaya devri tercih edilmelidir. Bunun için de, teminat mektubu metninde transfer yetkisi bulunması ve teminat mektubu veren bankanın transfere muvaffakat etmesi gerekir.

2) Banka Şubelerinde Yapılacak İşlemler

Kredinin teminatı olarak temlik alınması durumunda öncelikle kredili müşteri ile borçlu arasındaki iş ilişkisinin araştırılması şarttır. Daha sonra;

• Temlik konusu işin firmanın faaliyet konusuna uygun olup olmadığı, (Özellikle doğacak alacaklar için)

• Firma kapasitesinin sözleşmede yazılı şartlar dahilinde taahhüt edilen işi gerçekleştirebilme durumu,

• Borçlunun sözleşme şartlarına uygun olarak borcunu ödeyip ödeyemeyeceği,

• Temlik konusu alacağın süre ve miktar olarak risk tasfiye planına uygunluğu,

• Temlik konusu işle ilgili olarak firmaya yapılmış ödemelerin tespiti, (bakiye alacağın belirlenmesi için)

• Temliği geçersiz kılabilecek şartların mevcut olup olmadığı,

araştırılır. Olumlu kanaat edinildiğinde; temlik yeni açılacak bir kredi için alınmak isteniyorsa kredi teklifi yapılıp onayını müteakiben, mevcut bir risk için alınacaksa Krediler Birimi’nin mutabakatı sağlandıktan sonra temlik senedinin tanzimine başlanır.

Her alacak ayrı bir özellik göstereceği için temlik senedinin standart bir formu yoktur. Ancak, temlikname metinlerinde aşağıdaki hususların bulunmasına özen gösterilmelidir.

• Temliğe konu olan tarafların (kredili firma, borçlu ve Banka) adı soyadı veya ticaret unvanlarının tam ve eksiksiz yazılması,

• Temlik olunan alacağın açıklıkla anlaşılabilir olması, (Mahiyet, cins ve miktarı belirtilerek)

• Bankanın, temlik olunan alacak üzerinde kayıtsız şartsız tasarruf yetkisinin bulunduğu,

• Alacakta ve borçluda meydana gelebilecek değişikliklerin derhal Bankaya bildirileceği,

• Bankanın her zaman alacağın durumunu kontrol edebilme hakkının bulunduğu,

• Bankaca, temlikin istenildiği zaman borçluya ihbar edebilmesi hakkının mevcut olduğu,

• Alacağın tahsilini teminen, kredili firmanın (temlik edenin) yardım borcunun bulunduğu,

• Kredili firmanın (temlik edenin) kaşe ve yetkili imzaları,

• Temliğin kredili firmanın borçlarına karşılık alındığı

Yukarıda belirtilen hususların haricinde bir temlik metninin hazırlanması istendiği takdirde Hukuk Birimi’nden metin onayı alınması hususu ihmal edilmemelidir.

Temlik senedinin imzaların ve tarihin belirlenmesi açısından noter onayından geçirilmesi esastır. Aksine uygulama Krediler Birimi’nin onayına tabidir.

Noter onayından geçirilen temliknameler;

• Aynı alacağın daha önce üçüncü şahıslara temlik edilip edilmediğinin öğrenilmesi,

• Aynı alacak üzerinde haciz bulunup bulunmadığının saptanması,

• Temlik konusu alacağın eski alacaklıya veya alacaklı olduğunu beyan eden 3. şahıslara ödenmesinin engellenmesi,

amacıyla, borçlu kuruluşa noter kanalıyla ihbar edilmelidir.

İhbarı müteakip, borçlu kuruluştan, temliğin kayıtlarına not edildiği ve ödemenin Bankaya yapılacağı hakkında teyid alınmadan kredi kullandırılmaması esastır. Bununla birlikte bazı borçluların böyle bir yazı vermek istemeyecekleri dikkate alınarak, özellikle mevcut bir risk için temlik alınmasının sözkonusu olduğu hallerde, temliknamenin noter kanalıyla borçluya ihbarı yeterli sayılabilir. Ancak böyle durumlarda temlik edilen alacak üzerinde haciz bulunup bulunmadığının, daha önce başkasına temlik edilip edilmediğinin öğrenilerek buna göre hareket edilmesi gerekir. Aksi takdirde kredinin teminatsız kalma riski mevcuttur. Bu gibi hallerde Krediler Birimi’nin onayı alınmalıdır.

Üçüncü şahıslardan kredili müşteri lehine Bankaya temlik verilmesi, gerekli şartlar sağlandığı takdirde her zaman mümkündür. Bu takdirde yukarıda açıklanan esas ve usuller çerçevesinde işlem yapılmalıdır.